از قدیمی ترین سازهای ایرانی میتوان ساز تنبور را نام برد.
این ساز که بیشتر به عنوان سازی عرفانی و مقامی استفاده میشود در قدیم دوتار نامیده میشده است.
ساز تنبور از ۱۳ الی ۱۴ پرده تشکیل و ۲ الی ۳ سیم دارد.
جنس کاسه و صفحه‌ی آن از چوب توت و دسته‌اش از چوب گردو می‌باشد.
تنبور در مناطق یارسان‌نشین دارای تقدسی خاص است چنانچه نوازندگان قبل از شروع و در خاتمه دستانش را می‌بوسند.
اوج شکوه و عظمت ساز تنبور در قرن پنجم هجری یعنی حضور در سپاه معروف و متشکل از نهصده شاه‌خوشین بوده
و از آن زمان تاکنون در جای‌جای ایران، تنبور را ساز شاه‌خوشینی نیز نامیده‌اند.
از یافته‌های باستان‌شناسان میتوان ادعا کرد که این ساز قدمتی ۶۰۰۰ ساله دارد
شاید نتوان دقیقآ زمان اختراع این ساز را معین نمود، اما میتوان گفت ساخت تنبور از قرن‌ها پیش از ظهور اسلام رواج داشته است
آموزشگاه موسیقی شمال تهران
تنبور کهن‌ترین ساز زهی زخمه‌ای است،
به این معنا که اولین سازی می‌باشد که دسته‌ای بلند به همراه کاسه و وتر داشته است.
در کتب و رسالات زیادی در این مورد سخن گفته‌اند.
قديميترين نشانه هاي موجود از اين ساز در مشرق زمين نقشهايي است كه از تپه هاي بني يونس و كيوان واقع در شهر موصل به دست آمده است .
از اين نقشها معلوم ميشود كه شكل اين ساز به تار امروزي شباهت بسياري داشته است
و دسته بسيار بلند و نازك آن با كاسه ظريف و مجوفش بسيار متناسب بوده است.
مجسمه هاي بدست آمده از شوش كه متعلق به ۱۵۰۰ سال قبل از ميلاد مسيح ميباشد
و همچنين مجسمه هاي بدست امده از ” هفت تپه ” بيانگر قدمت اين ساز ميباشد .
ساز تنبور باستاني مشخصاتي به اين ترتيب داشته است :
۱_سازي رشته اي
۲_نواختن با ناخن يا سه انگشت دست راست
۳_در آغاز يك تار يا يك رشته داشته است
۴_ تنبور دو نوع بوده يك نوع كه پرده يا دستان ميبستند و ديگري بدون پرده بوده است
۵_ شكل ظاهري آن مانند دو تار ( چگور ) بوده است .
۶_بي ترديد داراي گوشي و خرك بوده است .
