ساز دهنی یا هارمونیکا جزء سازهای بادی است و در خانوادهٔ سازهای زبانه آزاد قرار می‌گیرد.
تولید صوت در این نوع سازها نتیجه ارتعاش یک زبانه از جنس فلز است که تنها یک سر آن به بدنه ساز متصل شده
و انتهای دیگرش می‌تواند آزادانه حرکت کند.
به ارتعاش درآمدن این زبانه‌ها در اثر عبور جریان هوا موجب تولید صدای ساز میشود.
از سایر سازهای این خانواده می‌توان ملودیکا ، کنسرتینا و آکاردئون را نام برد.
شاید برخی مواقع متوجه شباهت موجود بین صدای سازدهنی و آکاردئون شده باشید.
این شباهت در جنس صدا، در واقع به خاطر شباهت در ساختمان این سازها و نحوه تولید صوت در آن‌ها است.
ابتدایی ترین نکته در آموزش هر سازی این است که با نحوه عملکرد آن آشنا باشیم.
سازدهنی نیز مانند هر ساز دیگری ساختار و عملکرد مخصوص خود را دارد.
این ساز از ۱۰ سوراخ تشکیل شده که به ترتیب از یک تا ده شماره گذاری شده اند.
هریک از سوراخ های سازدهنی قابلیت اجرای دو نت را دارد.
یکی از این دو نت هنگامی به صدا در می آید که شما در سازدهنی می دمید
و دیگری هنگامی اجرا میشود که شما هوا را به وسیله مکیدن از سازدهنی خارج میکنید.
یعنی ده سوراخ تعبیه شده در ساز دهنی قابلیت ایجاد بیست نت در بازه سه اکتاو را دارند.
بياييد در ابتدا به اكتاو پاييني نگاهي بياندازيم.
ساز دهنی را در دست چپ، ميان شصت و انگشت اشاره به سمتي كه شماره‌ها رو به بالا باشند قرار دهيد.
حالا، كمي دهان را باز نموده؛ دهان و فك كاملاّ ريلكس، لبها مرطوب، سوراخهاي ۱، ۲ و ۳ را پوشش داده، و به آرامي بدميد.
هرموقع ما گفتيم در هارپ بدميد، بايد بدانيد اين كار كمي قوي‌تر از دميدن معمولي است.
هنگامي كه تنفّس مي‌كنيد، هوا از درون قفسه‌ي سينه‌ي شما، يعني از ديافراگم بيرون مي‌آيد.
تأمّل كنيد كه قبل از به خواب فـرورفتن، چگونه نفس مي‌كشيد، اين تنفّس از ديافراگم است.
ما بعداً راجع به كنترل نفس بيشتر از اينها صحبت خواهيم كرد؛ چون اين امر در نواختن ساز دهنی تأثير به‌سزايي دارد.
آموزشگاه موسیقی
تمام اين نكات را هنگامي كه سوراخهاي ۱، ۲ و ۳ را مي‌كشيد، نيز در ذهن داشته باشيد.
در ابتدا، شما براي صحيح قرار دادن لبها روي سوراخهاي مورد نظر، نياز به تمركز زيادي داريد. اجازه دهيد لبها در حالت طبيعي روي سوراخها قرار گيرند.
هرگاه ليزي ساز در دهان شما همانند ليزي يك ماهي قزل‌آلا شد، قرار گيري ساز در دهانتان صحيح مي‌باشد.
اگر صداي نتها كمي ريش‌ريش و غيرطبيعي بود، احتمالاً دليل‌اش اين است كه لبهاي شما به طور مناسب درزگيري ننموده
و مقداري هوا از بالا يا پايين لبانتان خارج مي‌شود.
آن قدر با هارپ تمرين كنيد تا درزگيري مناسب بدون احساس ناراحتي در قرارگيري لبها در دور سوراخها را فرا گيريد؛
احساس ناراحتي در قرارگيري لبها تنها باعث اشتباهات بعدي خواهد شد.
هنگامي كه در سوراخهاي ۱، ۲ و ۳؛ دم يا بازدم مي‌كنيد، زبانتان را در پايين دهان قرار دهيد.
شما متوجّه خواهيد شد حركت دادن زبان به اطراف، باعث تغيير صداي نت مي‌شود.
براي تحقّق اين امر، تصوّر كنيد كاري كه از آن متنفّريد را به شما محول كرده‌اند و شما با ناراحتي مي‌گوييد:«اَه!» (!ah)