یکی از مواردی که در آموزشگاه موسیقی یاد میگیریم این است که مایه‌های مختلف از نظر تونالیته به دو دسته «راست» و «چپ» تقسیم می‌شوند
که این تقسیم‌بندی بر اساس تونالیته اولیه مایه و نوعیت نت مبدأ گام می‌باشد.
به عبارتی، از نظر طبیعی، اختلاف سطحی میان صدای مردان و زنان موجود است
و عملاً صداداری مردان با زنان یک اکتاو (هشت نت) فرق دارد.
به مایه‌های انتخاب شده از طرف خانم‌ها بر اساس طبیعت و ساختار صدا، چپ کوک و به مایه‌های اتخاذ شده توسط مردان راست کوک گفته می‌شود.
واژه چپ کوک در اصل در رابطه با کوکی است که متناسب با صدای زنان و کودکان به کار گرفته می‌شود به عبارتی ساده‌تر:
اگر گام و شروع درآمد دستگاهی را از نتی بنا بگذاریم و هنرجوی آموزشگاه خوانندگی تهران مرد به طور طبیعی از عهده اجرای تمامی نت های آن گام برنیاید،
آن مایه را چپ می‌نامیم.
خوانندگانی که از عهده آواز چنین گامی برآیند، جزو خوانندگان با نوع صدای چپ می‌باشند.
پس می‌توان نتیجه گرفت که به صدای زیر مردان و زنان «چپ کوک» و به صدای بم مردان و زنان «راست کوک» گفته می‌شود.
چپ کوک و راست کوک در کلاس آموزش سه تار
و اما انتخاب دو اصطلاح چپ و راست در مایه ها، از جهت قرارگرفتن سیم ها نسبت به هم بر روی دسته سازهای آرشه‌ای مانند ویولون و کمانچه ، مضرابی مانند تار و سه‌تار و بربط و … بوده است.
اگر هنرجوی کلاس آموزش سه تار دسته ساز را کمی بالا بگیرد، سیم‌های بم ساز در طرف راست و سیم‌های زیر ساز در طرف چپ نوازنده قرار می‌گیرد.
حال اگر ملودی منطبق بر صدای خواننده، روی سیم‌های بم قابل نواختن باشد، راست کوک
و بر عکس اگر ملودی مورد نظر قابل اجرا روی سیم‌های زیر باشد، چپ کوک گویند.
فرمول ورود و خروج از مایه‌های چپ و راست:
جهت تبدیل مایه‌های راست به چپ و بالعکس، خواننده و نوازنده ملزم به اجرای نکات زیر می‌باشند:
۱٫ اگر از هر نت مبدأ راست با محاسبه خود نت مبدأ، ۵ نت بالاتر برویم، مایه به دست آمده مایه‌ای چپ خواهد بود.
۲٫ اگر از هر نت مبدأ راست با محاسبه خود نت مبدأ، ۴ نت پایینتر برویم، مایه به دست آمده مایه‌ای چپ خواهد بود.
۳٫ اگر از هر نت مبدأ چپ با محاسبه خود نت مبدأ، ۴ نت بالاتر برویم، مایه به دست آمده مایه‌ای راست خواهد بود.
۴٫ اگر از هر نت مبدأ چپ با محاسبه خود نت مبدأ، ۵ نت پایینتر برویم، مایه به دست آمده مایه‌ای راست خواهد بود.
