کلید موسیقی به منظور معنا دادن به نت ها و شناختن نام نتها روی خطوط حامل به استفاده می شود،
در واقع کلید در موسیقی که نت خوانی را ساده می کند و با قرار گرفتن کلید بر روی خطوط حامل می توانید جای آن نت را پیدا کنید.
این خط به عنوان نقطه راهنما برای تعیین اسامی نتها روی هر یک از خطوط یا بین خطوط استفاده می‌شود.
کلید ها در موسیقی همیشه در سمت چپ خطوط حامل کشیده می‌شود.
هرگاه یکی از این کلیدها بر روی یکی از خطوط حامل قرار گیرد، بقیه خطوط و میان خطوط با توجه به رابطه‌ای که با آن دارند خوانده میشوند.
امروزه کاربرد کلید سل در سازها نسبت به سایر کلید ها بیشتر است و در سازهای سنتی ایرانی بسیار کاربرد دارد.
هر کلید در محل اصلی خود روی حامل نشان داده شده، به همراه نت مرجع آورده شده‌است.
استفاده از سه کلید مختلف نوشتن موسیقی برای تمامی صداها و سازها را امکان‌پذیر نموده، حتی اگر آنها بازه‌های بسیار متفاوتی داشته باشند.
انجام این کار فقط با استفاده از یک کلید بسیار سخت است،
به دلیل اینکه حامل مدرن فقط ۵ خط داشته، و تعداد نتهایی که در محدوده حامل نشان داده می‌شود، حتی با خطوط اضافه، نزدیکی با تعداد نتهایی که یک ارکستر می‌نوازد ندارد.
استفاده از کلیدهای مختلف برای سازها و صداهای متفاوت این امکان را می‌دهد که به راحتی نتها را در محدوده حامل با کمترین استفاده از خطوط اضافه نوشت.
به این منظور کلید سل برا بخش‌های بالا،
کلید دو برای بخش‌های میانی،
و کلید فا برای بخش‌های پایین- به استثنای قسمت مهمی مهم از بخش‌های انتقالی، که نت متفاوتی از صدایی تولید می‌کنند نوشته می‌شود.
اغلب حتی در اکتاو.هنگامی که به یک نت موسیقی مینگرید متوجه میشوید که هریک از قطعات تشکیل دهنده نت با یک کلید شروع میشوند.
این کلید موسیقی بسیار مهم است زیرا نشان دهنده این است که کدام نت در هر خط واقع شده است.
این کلید ها شامل موارد زیر است :
هرگاه یکی از این کلیدها روی یکی از خطوط حامل قرار گرفت،
بقیه خطوط و میان خطوط با توجه به رابطه‌ای که با آن دارند خوانده میشوند.
استفاده از سه کلید مختلف نوشتن موسیقی برای تمامی صداها و سازها را امکان‌پذیر نموده،
حتی اگر آنها بازه‌های بسیار متفاوتی داشته باشند.
انجام این کار فقط با استفاده از یک کلید بسیار سخت است،
به دلیل اینکه خط حامل مدرن فقط ۵ خط دارد، و تعداد نتهایی که در محدوده حامل نشان داده می‌شود،
حتی با خطوط اضافه، نزدیکی با تعداد نتهایی که یک ارکستر می‌نوازد ندارد.
استفاده از کلیدهای مختلف برای سازها و صداهای متفاوت این امکان را می‌دهد که به راحتی نتها را در محدوده حامل با کمترین استفاده از خطوط اضافه نوشت. ب
ه این منظور کلید سل برای بخش‌های بالا به کار میرود.
انواع کلیدهای سل
کلید تربل
وقتی کلید سل روی دومین خط حامل قرار می‌گیرد، به آن کلید تربل می‌گویند.
این کلید امروزه بیشترین استفاده را داشته، و تنها کلید سلی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به این دلیل، اصطلاحات کلید سل و کلید تربل هم‌معنی در نظر گرفته میشوند.
قبلاً همچنین به نام کلید ویلن شناخته می‌شد.
کلید تربل در طول تاریخ برای بخش‌های صدای تربل یا قبل از بلوع، استفاده می‌شده است.
در میان سازها از کلید تربل:
ویلن، فلوت، ابوا، هورن انگلیسی، خانواده کلارینت، خانواده ساکسفون، هورن، ترمپت، کرنت، یوفونیوم (و گاهی باریتون)، ویبرافون، سیلافون، ماندولین، ریکوردر و گیتار استفاده می‌کنند. کلید تربل حامل بالا از حامل عمومی (بزرگ) است که برای هارپ و کیبرد استفاده می‌شود.
همچنین گاهی اوقات به جای کلید تنور، بای بالاترین نتهای سازهایی که با کلید باس اجرا میشوند
مانند ویلن سل، کنتر باس (که یک اکتاو پایینتر صدا می‌دهد)، باسون و ترمبون. همچنین ویلن آلتو (ویولا)
بعضی اوقات از کلید تربل برای نتهای خیلی بالا استفاده می‌کند.
کلید تربل برای صداهای سپرانو، متسو سپرانو، آلتو، کنتر آلتو و تنور استفاده می‌شود.
صدای تنور یک اکتاو پایینتر صدا می‌دهد و اغلب بوسیله کلید اکتاو یا دو کلید تربل نشان داده می‌شود.
آموزشگاه موسیقی
کلید ویلن فرانسه
وقتی کلید تربل روی اولین خط حامل قرار می‌گیرد، به آن کلید ویلن فرانسوی می‌گویند.
این کلید دیگر استفاده نمی‌شود.
سابقاً، از آن برای فلوت و ویلن استفاده می‌شد،
مخصوصاً در قطعاتی که در قرن هفدم و هجدهم در فرانسه انتشار یافته است.
نوع قرار گیری آن نام نتها را روی حامل درشرایطی همانند کلید باس قرار می‌داد، در حالی که دو اکتاو بالاتر صدا می‌داند.
انواع کلیدهای فا
کلید باس
وقتی کلید فا روی خط چهارم قرار گرفته، به آن کلید باس گفته می‌شود.
این تنهاکلید فا است که امروزه استفاده می‌شود، پس واژه کلید فا و کلید باس اغلب مترادف در نظر گرفته می‌شود.
این کلید برای ویلن سل، یوفونیوم، کنتر باس، کیتار باس، باسون، کنتر باسون، ترومبون، باریتون، توبا و تیمپانی استفاده می‌شود.
همچنین برای پایین‌ترین نتهای هورن و برای صداهای باریتون و باس استفاده می‌شود.
تنو زمانی روی کلید باس نوشته می‌شود که هر دو روی یک حامل نوشته شوند.
کلید باس کلید پایین در حامل عمومی برای سازهای هارپ و کیبرد است.
کنترباسون، کنتر باس و الکتریک باس یک اکتاو پایینتر از چیزی که نوشته میشوند صدا می‌دهند.
کلید باریتون
وقتی کلید فا روی خط سوم قرار گیرد، کلید بارتون نامیده می‌شود.
این کلید دیگر مورد استفاده نمی‌باشد.
قبلاً، از آن برای نوشتن بخش باریتون در موسیقی آوازی استفاده می‌شده است.
کلید باس پایین
وقتی کلید فا روی خط پنجم قرار می‌گرفت، به آن کلید باس پایین گفته می‌شد.
نت‌خوانی این کلید ماننده کلید تربل بوده، اما در حقیقت نتها دو اکتاو پایینتر بودند.
این کلید دیگر مورد استفاده نیست.
قبلاً، از آن برای نوشتن بخش‌های پایین باس استفاده می‌شد (برای مثال در کارهای هنریش شوتز.
